Η αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού της Κρήτης – Το παράδειγμα της Κύπρου

Γιώργος Ουρανός, Γεωλόγος

Η ΤΟΠΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ

Το γεωγραφικό σχήμα της Κρήτης, είναι χαρακτηριστικά επίμηκες, με μεγάλη διαφορά μήκους – πλάτους. Ως τοπιογραφία, παρουσιάζει μια εγκάρσια ζώνη με πολύ υψηλές οροσειρές, που εκτείνονται από τα δυτικά έως και τα ανατολικά, ξεκινώντας από τα Λευκά όρη, τον Ψηλορείτη, το Κέδρος, τη Δίκτη, τα Αστερούσια και τα όρη της Θρυπτής. Ενδιάμεσα αναπτύσσονται και αρκετές μικρότερες οροσειρές. Το σύνολο αυτών των βουνών δέχεται κάθε χρόνο ένα πολύ μεγάλο όγκο βροχών και χιονιού, αφού στην Κρήτη οι χιονοπτώσεις διαρκούν τουλάχιστον 3 – 4 μήνες κάθε χρόνο. Έτσι λοιπόν, έχει αναπτυχθεί ένα ιδιαίτερα έντονο υδρογραφικό δίκτυο από 20 τουλάχιστον ποταμούς, που χύνονται στο Κρητικό ή στο Λιβυκό πέλαγος. Ενδιάμεσα σε αυτούς, υπάρχουν εκατοντάδες μικρότεροι και από ένα πολύ ενδεικτικό υπολογισμό μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι οι ποταμοί αυτοί, παρόλο που οι περισσότεροι έχουν περιοδική ροή, αποστραγγίζουν στη θάλασσα τουλάχιστον 520 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως. Εντελώς ενδεικτικά αναφέρουμε πώς σύμφωνα με μετρήσεις του ΙΓΜΕ για τα έτη ΄87-΄88, οι 9 ποταμοί του Ρεθύμνου αποστράγγισαν κατά μέσο όρο 135 εκατ. κυβικά μέτρα νερού κατ΄ έτος .

Η ΚΥΠΡΟΣ ΩΣ ΙΣΧΥΡΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Η όμορη Μεγαλόνησος της Κρήτης, η Κύπρος, μορφολογικά και τοπιογραφικά της μοιάζει ιδιαίτερα. Όμοια με τη Κρήτη, κυρίως στο Τρόοδος, έχει αναπτυχθεί ένα πολυπληθές υδρογραφικό δίκτυο ποταμών και παραποτάμων που αποστραγγίζουν τις βροχοπτώσεις στη θάλασσα. Οι ποσότητες των βροχοπτώσεων στην Κύπρο βέβαια είναι πολύ λιγότερες της Κρήτης, αφού το μέσο ύψος τους ανέρχεται στα μόλις 450 χιλιοστά κατ΄ έτος όταν στη Κρήτη ανέρχεται στα 830 χιλιοστά τουλάχιστον. Αυτό βέβαια καθιστά το νερό ακόμη πιο πολύτιμο αγαθό για τη Κύπρο. Έτσι λοιπόν η Κύπρος από πολύ νωρίς  εφάρμοσε  ένα πολύ επιτυχημένο σχέδιο αποθήκευσης των τρεχούμενων νερών της. Αυτό το κατάφεραν με τη κατασκευή 108 φραγμάτων και εξωποτάμιων λιμνοδεξαμενών σε ολόκληρο το νησί, που η συνολική χωρητικότητά τους είναι περίπου 332 εκατ. κυβικά. Με αυτό τον συνετό προγραμματισμό η Κύπρος σε βάθος  70 χρόνων και παρόλες τις δύσκολες εθνικές και πολιτικές συνθήκες που έχει περάσει, έχει καταφέρει να έχει μια άριστη αξιοποίηση του υδάτινου δυναμικού της, τόσο για την ύδρευση των κατοίκων της όσο και για την άρδευση της καλλιεργήσιμης γης της.

Η λιμνοδεξαμενή της Χρυσοσκαλίτισσας στο Στόμιο Χανίων
Η λιμνοδεξαμενή της Χρυσοσκαλίτισσας στο Στόμιο Χανίων

Η ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΝΑ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ

Αντλώντας λοιπόν εμπειρία προγραμματισμού από το παράδειγμα της Κύπρου, μπορούμε να σκεφτούμε πώς και στην Κρήτη θα μπορούσαν να κατασκευαστούν σε βάθος χρόνου τουλάχιστον 10 – 15 φράγματα στους μεγάλους ποταμούς, χωρητικότητας της τάξης των 8 – 20 εκατ. κυβικών μέτρων το κάθε ένα, αλλά και μικρότερες  λιμνοδεξαμενές, αφού και οι ποσότητες των νερών υπάρχουν και επίσης υπάρχουν και οι αντίστοιχες εκτάσεις γης για άρδευση. Ήδη βέβαια σήμερα στην Κρήτη έχουν κατασκευαστεί τέσσερα μεγάλα φράγματα, χωρητικότητας περίπου 85 εκατ. κυβικών μέτρων, καθώς και 14 μικρές λιμνοδεξαμενές. Κατάντι αυτών των περιοχών εκτείνονται μεσαίες και μικρότερες κοιλάδες, έκτασης συνολικά εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων με ελαιώνες, οπωροφόρα δέντρα, υπαίθριες καλλιέργειες και αμπελώνες που αν θα μπορέσουν να γίνουν αρδεύσιμες θα αυξηθεί η απόδοσή τους τουλάχιστον στο τριπλάσιο. Θεωρούμε πώς μια περιοχή όπως η Κρήτη, με ηλιοφάνεια τους 8 έως και 9 μήνες το χρόνο, και την ανυπαρξία συνθηκών παγετού, είναι μεγάλη αστοχία, εφόσον υπάρχουν οι υδάτινες ποσότητες, να μην έχουν αξιοποιηθεί. Έτσι θα υπάρξει η δυνατότητα άρδευσης σ΄ όλες τις εκτάσεις που μπορούν να καλλιεργηθούν, από την Κίσσαμο των Χανιών ως και το Μακρύ Γυαλό της Σητείας.

Τα οικονομικά οφέλη αυτών των παρεμβάσεων είναι αυταπόδεικτα. Αυτό μάλιστα επιτυγχάνεται, χωρίς να θίγεται το περιβάλλον και με αύξηση της βιοποικιλότητας τους.

Μπορεί επίσης να σας αρέσει...