Στικταετός: Ο χειμωνιάτικος αετός των ελληνικών υγροτόπων
Κείμενο: Γιώργος Χανδρινός, Ορνιθολόγος
Ο Στικταετός Aquila clanga είναι ένας μεσαίου μεγέθους αετός με μονόχρωμο σκούρο καφέ, σχεδόν σοκολατί, φτέρωμα, ενώ τα νεαρά πουλιά διακρίνονται σχετικά εύκολα από τις πολλές υπόλευκες κηλίδες στις άκρες των καλυπτηρίων φτερών. Φωλιάζει αποκλειστικά σε δάση κατά μήκος μιας μεγάλης ζώνης από την Β.Α. Ευρώπη μέχρι την Ανατολική Ρωσία, αλλά διαχειμάζει νοτιότερα στη Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, την Β.Α Αφρική, την Ινδία και την Ν.Α.. Ασία.
Στην Ελλάδα ο Στικταετός είναι ασυνήθιστος και τοπικός χειμερινός επισκέπτης. Διαχειμάζει στους μεγάλους υγροτόπους της βόρειας και κεντρικής Ελλάδας, με πυκνότερη παρουσία στο Δέλτα Έβρου, τον Αμβρακικό, τη Λίμνη Κερκίνη και το Δέλτα Νέστου, ενώ πολύ σπάνια παρατηρείται σε νοτιότερες περιοχές. Οι Μεσοχειμωνιάτικες Καταμετρήσεις στους ελληνικούς υγροτόπους δείχνουν ότι κάθε χρόνο διαχειμάζουν στη χώρα μας συνήθως 60-70 Στικατετοί, το 80% εκ των οποίων είναι νεαρά και ανώριμα πουλιά. Ο μέγιστος πληθυσμός του είδους στην Ελλάδα (47 άτομα) καταγράφηκε σε κούρνια, στο Δέλτα Έβρου το 2008. Ο διαχειμάζων στην Ελλάδα πληθυσμός του είδους αντιπροσωπεύει περίπου το 50% πληθυσμού που διαχειμάζει στα Βαλκάνια ( πλην Τουρκίας). Ένας Στικταετός που δακτυλιώθηκε στην Ελλάδα τον χειμώνα βρέθηκε λίγους μήνες αργότερα στη Λετονία
Το είδος απαντάται, σχεδόν αποκλειστικά, σε μεγάλους υγροτόπους με παραποτάμια δάση, μεγάλες δεντροσυστάδες κλπ. Κουρνιάζει πάντοτε σε δασωμένους λόφους στην περιφέρεια υγροτοπικών εκτάσεων, συχνά μαζί με άλλα είδη αετών. Τρέφεται κυρίως με υδρόβια πουλιά, συχνά τραυματισμένα από κυνηγούς, σπανιότερα δε με άλλα σπονδυλόζωα, αλλά και ψοφίμια
Παρότι είναι προστατευόμενο είδος και ολόκληρος ο διαχειμάζων στην Ελλάδα πληθυσμός του απαντάται σε περιοχές του δικτύου ΖΕΠ / Natura 2000, ο Στικταετός παραμένει ένα αρπακτικό ευάλωτο στις ανθρώπνες παρεμβάσεις. Οι κυριότερες απειλές που αντιμετωπίζει είναι η υποβάθμιση των υγροτόπων, η απομάκρυνση μεγάλων δεντροσυστάδων και η εκχέρσωση πεδινών / παραποτάμιων δασών. Τοπικά, το είδος απειλείται, επίσης, από την ενόχληση, τη λαθροθηρία και, ίσως, τα δηλητηριασμένα δολώματα. Ένα ενδεχόμενο σοβαρό πρόβλημα είναι η απειλή μολυβδίασης από τα σκάγια, επειδή το είδος τρέφεται με τραυματισμένα από κυνηγούς υδρόβια πουλιά.
Χρειάζεται συστηματικότερη καταγραφή του διαχειμάζοντος στην Ελλάδα πληθυσμού και της γενικότερης βιολογίας τους, καλύτερη προστασία των θέσεων κουρνιάσματος, ιδιαίτερα σε υγροτόπους όπως π.χ. το Δέλτα Έβρου όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος του πληθυσμού του, καθώς και προστασία των περιοχών τροφοληψίας. Επίσης απαιτείται έλεγχος της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων και της λαθροθηρίας, καθώς και αυστηρή τήρηση της απαγόρευσης της χρήσης σκαγιών μολύβδου στους υγροτόπους.
Ο Στικατετός είναι Παγκόσμια Απειλούμενο είδος με ευάλωτους πληθυσμούς σε όλη την γεωγραφική του κατανομή. Ταυτόχρονα όμως αυτός ο κομψός, σκούρος, γνήσιος αετός που με τις στρογγυλεμένες φτερούγες του ή τις πολλές κηλίδες στο πάνω μέρος των φτερών του στολίζει τους ελληνικούς υγρότοπους το χειμώνα, επιβεβαιώνοντας με την παρουσία την πλούσια βιοποικιλότητα των πολύτιμων αυτών οικοσυστημάτων.
