O “Moby-dick” και οι γίγαντες της θάλασσας στα ελληνικά νερά
Γράφει ο Κεραμετσίδης Γιώργος – βιολόγος
Πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε ή τουλάχιστον θα έχετε ακουστά το διάσημο μυθιστόρημα του Herman Melville, “Moby-dick”, το οποίο, μετά την έκδοσή του το 1851, μεταφέρθηκε σε διάφορες διασκευές στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Το βιβλίο πραγματεύεται την ιστορία του καπετάνιου ενός φαλαινοθηρικού πλοίου ο οποίος θέλει να πάρει εκδίκηση σκοτώνοντας μια τεράστια λευκή φάλαινα η οποία, σε προηγούμενο ταξίδι του, είχε προκαλέσει μεγάλα δεινά στο πλήρωμα και το πλοίο του ενώ είχε επιτεθεί αγρίως και τραυματίσει τον ίδιο.
Μόνο στην ανάγνωση ή θέαση του “Moby-dick’’, ο μέσος Έλληνας αναγνώστης / θεατής κυριεύεται από συναισθήματα όπως περιέργεια, δέος, θαυμασμό -ίσως και λίγο φόβο- για το περίφημο φερόμενο ως ειδεχθές γιγάντιο κήτος, τα οποία, αργότερα, απαλύνονται στη σκέψη ότι ευτυχώς στις θάλασσές μας δεν υπάρχουν τέτοια πλάσματα. Η πραγματικότητα, ωτόσο, για τα κητώδη -τα κοινά σε όλους μας φάλαινες και δελφίνια καθώς και τις λιγότερο γνωστές φώκαινες των ελληνικών θαλασσών είναι κάπως διαφορετική!
Το πρώτο, λοιπόν, ανατρεπτικό νέο είναι ότι ο “Moby-dick” που, στην πραγματικότητα, δεν είναι κάτι άλλο παρά ένας φυσητήρας ( Physeter macrocephalus ), πιθανότατα, αν ζούσε, θα έβρισκε πολλά άτομα του είδους του να κολυμπούνστο Αιγαίο και στο Ιόνιο Πέλαγος. Μάλιστα, σύμφωνα μεδημοσιευμένες έρευνες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικάκαι άλλες έγκυρες δημοσιευμένες αναφορές, φαίνεται ότιστην Ελλάδα και, ειδικότερα, κατά μήκος της Ελληνικής Τάφρου*, συναντάται ο μεγαλύτερος αναπαραγωγικός
πληθυσμός του είδους στη Μεσόγειο! Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει ότι αν σαλπάρετε καμιά φορά στα ανοιχτά του Ιονίου ή της Νότιας Κρήτης και είστε τυχεροί, μπορεί να έχετε μια αναπάντεχη συνάντηση με ένα φυσητήρα μήκους έως 18 μέτρων! Παρά τη φήμη, βέβαια, που συνοδεύει αυτά τα πλάσματα, δεν υπάρχει η παραμικρή πιθανότητανα επιτεθούν στο σκάφος σας. Το μόνο που έχετε να κάνετε σε μια τέτοια σπάνια περίπτωση είναι να τηρήσετε μια απόσταση ασφαλείας για να μην τρομοκρατήσετε το ζώο και, έτσι, να έχετε την ευκαιρία να το απολαύσετε ακόμα περισσότερο. Εκτός από τους φυσητήρες, φυσικά, λίγοι θα φαντάζονται ότι οι ελληνικές θάλασσες- αλλά κυρίως το Ιόνιο – αποτελούν σπίτι για το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο του πλανήτη, την πτεροφάλαινα ( Balaenoptera physalus ). Το συγκεκριμένο είδος μπορεί να φτάσει τα 22 μέτρα σε μήκος και τους 80 τόνους σε βάρος. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται όλατα είδη κητωδών που ζουν στις ελληνικές θάλασσες. Από αυτά, αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στο Ζιφιό, ένα ακριβοθώρητο βαθύβιο ζώο που φτάνει τα 7 μέτρα και συναντάται συχνά – αν και, συνήθως, νεκρό ξεβρασμένο
σε παραλίες- στην Ελλάδα.
| Είδος | Κοινή ονομασία | Μήκος (m) ** | Βάρος (tn) ** |
| Balaenoptera physalus | Πτεροφάλαινα | 18-22 | 30-80 |
| Physeter macrocephalus | Φυσητήρας | 11-18 | 20-50 |
| Ziphius cavirostris | Ζιφιός | 5,5-7 | 2-3 |
| Grampus griseus | Σταχτοδέλφινο | 2,6-3,8 | 0,3-0,5 |
| Tursiops truncatus | Ρινοδέλφινο | 1,9-3,9 | 0,15-0,65 |
| Stenella coeruleoalba | Ζωνοδέλφινο | 1,8-2,5 | 0,09-0,15 |
| Delphinus delphis | Κοινό δελφίνι | 1,7-2,4 | 0,07-0,11 |
| Phocoena phocoena relicta | Φώκαινα | 1,4-1,9 | 0,055-0,065 |
Τέλος, ενδιαφέρουσα είναι η παρουσία ενός ακόμα ντροπαλού ζώου, της φώκαινας, που, στη χώρα μας, συναντάται κυρίως στο Βορειο-Ανατολικό Αιγαίο ενώ το βάρος της δεν ξεπερνά τα 65 κιλά!
Κλείνοντας, πρέπει να σημειωθεί ότι τα μοναδικά αυτά ζώα βρίσκονται σε μεγάλο κίνδυνο, στην εποχή μας. Η κλιματική αλλαγή, η ρύπανση των θαλασσών, η ηχορύπανση και η αλιεία είναι όλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες που πλήττουν καθημερινά αυτά τα πλάσματα και δημιουργούν ένα αβέβαιο μέλλον για την επιβίωση τους.
Amazon.com – fineartamerica.com – ptes.org
