Μετέωρα: Ο συνδυασμός του γεωλογικού φαινομένου με το μοναχισμό

Γράφουν οι

ΤΟ ΔΕΟΣ:

Είναι το επιβλητικό του τοπίου ή η εκστατική αίσθηση του Θείου που σε υποβάλει στην πρώτη σου επαφή με τα ανατολικά υψίπεδα της Πίνδου στην περιοχή της Καλαμπάκας! Εκεί όπου τα γιγάντια «μανιτάρια» των ψαμμιτών ορμούν σα να θέλουν να γίνουν ένα με την Ουράνια σκέπη!

Είναι ένα πρωτόγνωρο τοπίο που σε εκπλήσσει με  την αρμονική του συνύπαρξη  τόσο με το φυσικό όσο και με το ανθρωπογενές περιβάλλον. Απορείς συνάμα με το θάρρος του να υψώνεται με περίσσιο εγωϊσμό και να κυριαρχεί, ως να θέλει να διαφεντέψει στο υψίπεδο. Πράγματι, το τοπίο εντυπωσιάζει και στον επισκέπτη γεννιέται η εύλογη απορία, πώς δημιουργήθηκαν οι μοναδικές αυτές γεωλογικές δομές.

Μαζί με το Grand Canyon στις μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ, τους αμμόλοφους και τα βραχώδη υψίπεδα της Σαχάρας, το γιγαντιαίο σπήλαιο του Σάραβακ στη Βόρνεο με έκταση 200 περίπου στρεμμάτων και κάποια άλλα, αποτελούν τις εντυπωσιακότερες γεωλογικές εμφανίσεις στον κόσμο.

Προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα του πως δημιουργήθηκε το φαινόμενο των Μετεώρων θα πρέπει κατά πρώτον να εξηγήσουμε πως προέκυψε η γένεση των πετρωμάτων αυτών και με ποιο τρόπο αυτά διαμορφώθηκαν φτάνοντας σήμερα στην τωρινή τους μορφή.

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ Η ΜΕΣΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΥΛΑΚΑ:

Θα χρειαστεί να μεταφερθούμε περίπου 24 εκατομμύρια χρόνια παλαιότερα στη γεωλογική περίοδο του Μειόκαινου, όπου η τότε περιοχή του Ελλαδικού χώρου δεν μοιάζει καθόλου με τη σημερινή. Ούτε το Αιγαίο πέλαγος υπήρχε, ούτε το Ιόνιο και ούτε φυσικά και τα νησιά μας!

Στην περιοχή της Κεντρικής Ελλάδας, υπήρχε μία τεράστια θαλάσσια λεκάνη που άρχιζε από τον γεωγραφικό χώρο της σημερινής Θεσσαλίας και με βόρειο-δυτική κατεύθυνση έφτανε έως και την Αλβανία. Η λεκάνη αυτή ονομάζονταν «Μεσοελληνική Αύλακα» και είχε μήκος 200 τουλάχιστον χιλιομέτρων και πλάτος 30-40 χιλιομέτρων.  Εκατέρωθεν της στενόμακρης αυτής θαλάσσιας λεκάνης αναδύονταν οροσειρές που ταυτίζονται με τη σημερινή μορφολογία. Στα δυτικά είναι η οροσειρά της Πίνδου  και στα ανατολικά τα «Πελαγωνικά» βουνά, Βέρμιο, Άσκιο, Βούρινος και Βουνιάσα.

Τα μεγάλα ποτάμια που χύνονταν στη θάλασσα αυτή, διάβρωναν τους παραπάνω ορεινούς όγκους και μετέφεραν  και απέθεταν εκατομμύρια κυβικά μέτρα λάσπης και φερτών υλικών  για εκατομμύρια χρόνια. Στην περιοχή των Μετεώρων η πηγή προέλευσης των φερτών υλικών είναι από τα ανατολικά όπως αποκαλύπτεται από τα πετρολογικά τους χαρακτηριστικά.

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ:

Στο τέλος της Πλειοκαινικής περιόδου, δηλαδή πριν 5 εκατ. περίπου χρόνια, η περιοχή αρχίζει να αναδύεται, και στον θαλάσσιο χώρο αρχίζουν να εμφανίζονται μικρές και μεγάλες λίμνες. Οι κινήσεις ανάδυσης που συντελούνταν διαρκώς είχαν σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται και συνεχώς περισσότερες εκτάσεις ξηράς έξω από το υδάτινο περιβάλλον.

Αργότερα και όταν πια το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής της σημερινής Θεσσαλίας έχει μετατραπεί σε ξηρά, ισχυρές τεκτονικές κινήσεις δημιουργούν πλήθος από ρήγματα στην περιοχή. Τα ρήγματα αυτά θα καθορίσουν τη δημιουργία του Πηνειού ποταμού και των παραποτάμων του και οι οποίοι τελικά θα παροχετεύσουν και τις τελευταίες εναπομένουσες λίμνες διαμέσου των Τεμπών στο Αιγαίο Πέλαγος, που έχει ήδη αρχίσει να δημιουργείται.

Επίσης, αυτά τα ποτάμια θα  συντελέσουν στη διάβρωση της αναδυόμενης περιοχής και στη δημιουργία πολλών και στενών κοιλάδων. Το πλήθος των στενών αυτών κοιλάδων σε συνδυασμό με τις ακραίες μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν την επόμενη γεωλογική περίοδο είναι η αιτία του εντυπωσιακού ανάγλυφου των Μετεώρων.

ΠΑΓΕΤΩΔΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΣΟΠΑΓΕΤΩΔΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΙ

Η  γεωλογική περίοδος του Πλειστοκαίνου που ακολουθεί, χαρακτηρίζεται από τις 4 Παγετώδεις και τις 3 Μεσοπαγετώδεις υποπεριόδους της, που εναλλακτικά διαδέχεται χρονικά η μία την άλλη. Αυτές οι περίοδοι, όπως και η ονομασία τους υποδηλώνει,  χαρακτηρίζονται από ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα που  συνέβαλαν σημαντικά στην διαδικασία αποσάθρωσης και διάβρωσης των πετρωμάτων.

Οι θερμοκρασιακές μεταβολές του νερού που  διεισδύει στα πετρώματα καθώς και στο ριζικό σύστημα των φυτών και των δένδρων, και πότε γίνεται πάγος και πότε ρευστό, είναι ο κύριος παράγοντας της τοπικής αποσάθρωσης των πετρωμάτων. Μεγάλη συμβολή στην αποσάθρωση αυτή είχαν και τα ισχυρά ρεύματα αέρα που κυριαρχούσαν στην περιοχή.

Έτσι λοιπόν  τα φαινόμενα της διάβρωση τόσο  εξ αιτίας του νερού, όσο και εξ αιτίας των ισχυρών ανέμων σμίλεψαν, σαν φυσικοί γλύπτες, τους βράχους των Μετεώρων.

Όμως οι Ψαμμιτικοί και κροκαλοπαγείς αυτοί  βράχοι άντεξαν έως και σήμερα στις ισχυρές δυνάμεις αποσάθρωσης και διάβρωσης. Ο κύριος λόγος της αντοχής τους αυτής είναι το ότι τα υλικά τους, τόσο των κροκάλων τους όσο και του «τσιμεντοποιημένου» συνδετικού τους υλικού,  σε τοπικό επίπεδο, χαρακτηρίζονται από μεγάλη ανθεκτικότητα και σκληρότητα ως προερχόμενα από τα μεταμορφωσιγενή πετρώματα των παρακείμενων ορεινών όγκων.

Αυτή λοιπόν είναι η εκδοχή της φυσικής δόμησης του τοπίου των Μετεώρων.

Πολύ αργότερα, περίπου αρχές του 11^ου αιώνα, στους εναπομείναντες μεγαλοπρεπείς   βράχους άρχισαν να κτίζονται τα Μοναστήρια, όπου η επιβλητικότητα του τοπίου συνδυασμένη με το θρησκευτικό συναίσθημα, σε συναρπάζει, φέρνοντάς σε ως επισκέπτη  πλησιέστερα στον ίδιο τον Δημιουργό!