Τα μουσεία στην ελληνική περιφέρεια και η συμβολή τους στις τοπικές οικονομίες

Της Αγγελικής Κομνηνού, Οικονομολόγου

Γιατί είναι ανάγκη να αναδείξουμε τα επιμέρους τοπικά χαρακτηριστικά που διαθέτει κάθε τουριστικός προορισμός και αυτό μπορεί να υλοποιηθεί και μέσω των μουσείων.

Η ελληνική περιφέρεια, νησιωτική και χερσαία, δεν κατάφερε να εντάξει οργανωμένα τα μουσεία στον τουριστικό ιστό, ώστε να μεγιστοποιήσει τα οφέλη στο οικονομικό πεδίο καθώς και στην ευρύτερη διάχυση γνώσεων ιστορίας, πολιτισμού, φυσικού περιβάλλοντος για να διευρύνει το γνωστικό πεδίο των επισκεπτών αναφορικά με το χώρο που τους φιλοξενεί.

Το μακρινό ταξίδι αρχίζει και είναι πλημμυρισμένο από  τη χρυσόσκονη που διαθέτει η Ελλάδα σε όποια γωνιά της κι αν πατήσεις, σε όποιο σοκάκι κι αν περπατήσεις, σε όποιο βουνό κι αν σκαρφαλώσεις, σε όποια ακρογιαλιά κι αν ονειρευτείς.

Αυτό μας το ταξίδι γίνεται στο παρελθόν και θέλουμε να είναι γερές οι μαγικές κλωστές που θα το υφάνουν με το σήμερα και το αύριο, γιατί μόνο έτσι θα φανερώσουμε τον ανεξάντλητο πλούτο που έχει η μικρή μας πατρίδα και θα λειτουργήσουμε κατά τρόπο που αυτός ο πλούτος να γίνει γνωστός στους χιλιάδες αλλοδαπούς επισκέπτες μας.

Η ελληνική περιφέρεια, νησιωτική και χερσαία, δεν κατάφερε ακόμα να εντάξει οργανωμένα τα μουσεία στον τουριστικό ιστό, ώστε να μεγιστοποιήσει τα οφέλη στο οικονομικό πεδίο καθώς και στην ευρύτερη διάχυση γνώσεων ιστορίας, πολιτισμού, φυσικού περιβάλλοντος για να διευρύνει το γνωστικό πεδίο των επισκεπτών αναφορικά με το χώρο που τους φιλοξενεί.  Ωστόσο η προσπάθεια γίνεται και ο αριθμός των μουσείων συνεχώς μεγαλώνει δημιουργώντας σε όλους εμάς την κρυφή ελπίδα πως προϊόντος του χρόνου θα πετύχουμε το στοίχημα.

Τα μουσεία μας πρέπει να λειτουργήσουν ως ένας από τους κρίκους της αλυσίδας  του θεματικού τουρισμού, εν προκειμένω του πολιτιστικού και οικολογικού που προσελκύουν επισκέπτες άλλης οικονομικής κλάσης και βρίσκονται μακριά από τον αποκαλούμενο μαζικό τουρισμό που στην Ελλάδα έχει εδώ και δεκαετίες τη σφραγίδα «ήλιος και θάλασσα».

Θα ήταν μεγάλη επιτυχία αν κάθε μουσείο κατάφερνε με εξωστρέφεια να λειτουργήσει σαν σταθερό σημείο αναφοράς για την επισκεψιμότητα του τουρίστα που εκ προοιμίου θα γνώριζε όχι μόνο τα εκθέματα αλλά  και τις προγραμματισμένες δράσεις του, που αυτές οι δεύτερες θα είχαν θεσμοθετημένο χαρακτήρα.

Τα μουσεία στις τοπικές κοινωνίες μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά  στις οικονομίες των περιοχών και των νομών που βρίσκονται με καλή οργάνωση και με συνεργασία ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.

Η αύξηση των τουριστικών ροών είναι εφικτή και μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη μιας περιοχής που βρίσκεται μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, δημιουργώντας θέσεις εργασίας, αναπτύσσοντας τη μικρή επιχειρηματικότητα και  βοηθώντας ακόμα και στη λειτουργία βιοτεχνικών μονάδων με παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων. Η καινοτομία είναι ένα ακόμα πολύ σημαντικός παράγοντας που θα φέρει το μουσείο και την περιοχή του βρίσκεται πολύ υψηλά στις επιλογές των επισκεπτών και θα του δώσει φήμη μακριά από τα περιορισμένα σύνορα της χώρας μας.

Όμως ο στόχος δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνο ωφελιμιστικός και εισπρακτικός. Η συμβολή των μουσείων μπορεί να έχει οικονομικά οφέλη αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε το πνευματικό μέρος που συνδέεται με την ταυτότητα, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Το ταξίδι που θα ενώσει το χθες με το σήμερα μπορεί να ευοδωθεί μέσα σε ένα μουσείο, κι αν αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, όλοι αντιλαμβανόμεθα μέχρι πού μπορεί να φτάσει σήμερα με την τεχνολογία η διαφήμιση του πλούτου της χώρας μας! Έτσι η ανταγωνιστικότητά μας ως τουριστικού προορισμού θα εκτοξευθεί και μάλιστα θα έχει τη δυνατότητα να παρέχει άπειρες επιλογές ακόμα και για τους πιο δύσκολους πελάτες. Σίγουρα υπάρχουν τα πλεονεκτήματα για να είμαστε άκρως ανταγωνιστικοί αλλά αυτό απαιτεί οργάνωση, δηλαδή εκείνο στο οποίο υστερούμε κατά κράτος.

Σχέδια στρατηγικού μάρκετινγκ μπορεί να εκπόνησαν πολλές τουριστικές περιοχές αλλά δυστυχώς, ως είθισται στην Ελλάδα, έμειναν σε συρτάρια λόγω αλλαγής προσώπων σε θέσεις εξουσίας ή δεν αξιοποιήθηκαν γιατί δεν υπήρξε ο κατάλληλος συντονισμός μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.  Όλα γίνονται αποσπασματικά με την ιδιωτική πρωτοβουλία να προηγείται αλλά χωρίς συνολικό πλάνο. Το ίδιο μοντέλο βλέπουμε να εφαρμόζεται και στην περίπτωση των μουσείων που σε λίγες περιπτώσεις στην ελληνική περιφέρεια έχουν ενταχθεί στα προγράμματα των μεγάλων ταξιδιωτικών οργανισμών (t.ο.).

Η αναζήτηση ενός οργανωμένου μοντέλου αξιοποίησης της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί ζητούμενο στις μικρές κοινωνίες που γνωρίζουν και αναγνωρίζουν ότι τα μουσεία και οι εκθεσιακοί χώροι προσελκύουν και πρέπει να λειτουργήσουν όπως το φως με τις πεταλούδες. Η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να δώσει  χείρα βοηθείας σε αυτή την κατεύθυνση ειδικά τώρα που τα έσοδά της έχουν κατακρημνισθεί και αναζητά πόρους.

Εδώ το ταξίδι μας τελειώνει και νομίζουμε πως πρέπει να γίνει απαρχή ενός νέου προβληματισμού που θα βάλει τα θεμέλια δημιουργίας  στη νέα τουριστική εποχή που δημιουργούν οι ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.

Ευχαριστούμε τους υπεύθυνους του μουσείου για την ευγενική τους διάθεση να μας παραχωρήσουν χώρο για κοινούς  προβληματισμούς.