Σύμβαση CITES
του Λεγάκι Αναστάσιου, Αναπληρωτή Καθηγητή Ζωολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Η CITES (Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο των Απειλούμενων με Εξαφάνιση Ειδών της Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας) είναι μια διεθνής συμφωνία μεταξύ κυβερνήσεων. Στόχος της είναι να διασφαλίσει ότι το διεθνές εμπόριο ειδών της άγριας πανίδας και χλωρίδας δεν απειλεί την επιβίωσή τους .
Στις ημέρες μας, η ευρεία διάδοση πληροφοριών σχετικά με την επικίνδυνη κατάσταση πολλών προβεβλημένων ειδών, όπως οι τίγρεις και οι ελέφαντες, μπορεί να φαίνεται προφανής. Αλλά την εποχή που οι ιδέες για την CITES διαμορφώνονταν για πρώτη φορά, στη δεκαετία του 1960, η διεθνής συζήτηση για τη ρύθμιση του εμπορίου άγριας ζωής ήταν ένα σχετικά νέο θέμα. Σήμερα, η ανάγκη για την ύπαρξη μιας τέτοιας σύμβασης είναι σαφής. Ετησίως, το διεθνές εμπόριο άγριας ζωής υπολογίζεται ότι αξίζει δισεκατομμύρια δολάρια και συμπεριλαμβάνει εκατοντάδες εκατομμύρια δειγμάτων που προέρχονται από φυτά και ζώα. Το εμπόριο είναι ποικίλο, και κυμαίνεται από ζωντανά ζώα και φυτά μέχρι ένα ευρύ φάσμα προϊόντων που προέρχονται από αυτά. Σ’ αυτά συμπεριλαμβάνονται διάφορα προϊόντα διατροφής, εξωτικά δερμάτινα είδη, ξύλινα μουσικά όργανα, ξυλεία, τουριστικά τιμαλφή και φάρμακα. Τα επίπεδα εκμετάλλευσης ορισμένων ζωικών και φυτικών ειδών είναι υψηλά και το εμπόριο τους, μαζί με άλλους παράγοντες, όπως η απώλεια των ενδιαιτημάτων τους, είναι ικανά να διαταράξουν τους πληθυσμούς τους σε μεγάλο βαθμό, ακόμη και φέρνοντας μερικά είδη κοντά στην εξαφάνιση. Πολλά είδη της άγριας ζωής που υφίστανται εμπορικές δραστηριότητες δεν κινδυνεύουν, αλλά η ύπαρξη μιας συμφωνίας για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του εμπορίου είναι σημαντική για την ύπαρξη των πόρων αυτών στο μέλλον.
Επειδή το εμπόριο άγριων ζώων και φυτών διασχίζει τα σύνορα μεταξύ των χωρών, η προσπάθεια για ρύθμιση του εμπορίου απαιτεί διεθνή συνεργασία για την προστασία ορισμένων ειδών από την υπερεκμετάλλευση. Η CITES σχεδιάστηκε στο πνεύμα αυτής της συνεργασίας. Σήμερα παρέχει διάφορους βαθμούς προστασίας σε πάνω από 35.000 είδη ζώων και φυτών, είτε πρόκειται για ζωντανά δείγματα, είτε για γούνινα παλτά ή αποξηραμένα βότανα.
Η CITES συντάχθηκε ως αποτέλεσμα ενός ψηφίσματος που εγκρίθηκε το 1963, σε μια συνάντηση των μελών της IUCN (Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης). Το κείμενο της σύμβασης εγκρίθηκε τελικά σε μια συνάντηση των εκπροσώπων 80 χωρών στην Ουάσινγκτον, στις 3 Μαρτίου 1973, και την 1η Ιουλίου 1975 η CITES τέθηκε σε ισχύ.
Η CITES είναι μια διεθνής συμφωνία στην οποία τα μέλη της ως χώρες, την τηρούν εθελοντικά. Μέλη που έχουν συμφωνήσει να δεσμευτούν στη σύμβαση αποτελούν τα συμβαλλόμενα μέρη. Παρά το γεγονός ότι η CITES είναι νομικά δεσμευτική για τα μέρη – που με άλλα λόγια, θα πρέπει να εφαρμόσουν τη σύμβαση – δεν παίρνει τη θέση των εθνικών νομοθεσιών. Η σύμβαση μάλλον παρέχει ένα πλαίσιο το οποίο πρέπει να τηρείται από κάθε συμβαλλόμενο μέρος, και το οποίο πρέπει να υιοθετήσει τη δική του νομοθεσία προκειμένου να διασφαλίσει ότι η CITES εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο.