Μουσεία-φορείς παιδείας και πολιτισμού

από  Ζιάκα Μαρία, Φιλόλογος, ερασιτέχνης ζωγράφος, πρόεδρος του Συλλόγου Τρικαλινών Ζωγράφων

Η πρόσκληση εκ μέρους της Διεύθυνσης του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Καλαμπάκας προς τον Σύλλογο Τρικαλινών Ζωγράφων για συμμετοχή του στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου, καθώς και η πρόταση να γίνονται εκθέσεις του Συλλόγου στο χώρο του, αφ ενός και η πολύπλευρη δραστηριότητα του Μουσείου (καλλιτεχνική, εκπαιδευτική, κοινωνική, ψυχαγωγική…) αφ’ ετέρου, σηματοδοτούν, νομίζω, μια διαφορετική αντίληψη και φιλοσοφία για τη θέση και το ρόλο των Μουσείων μέσα στην κοινωνία, μια φιλοσοφία που, ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια υιοθετείται από πολλούς μουσειακούς χώρους και εκφράζεται με τον όρο «Ανοιχτά Μουσεία», με αποτέλεσμα τα ίδια τα μουσεία να ανοίγονται στην κοινωνία μέσω εκθέσεων, εκπαιδευτικών προγραμμάτων, συνεργασιών με άλλα μουσεία, ώστε να προσελκύουν περισσότερους επισκέπτες, αλλά και να βγαίνουν από το χώρο τους μέσω δραστηριοτήτων, εκδηλώσεων και πολιτιστικών προγραμμάτων στο δημόσιο χώρο με τη συνεργασία άλλων φορέων.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών αποτελεί ένα πολύ καλό παράδειγμα γι αυτό.

• Μέσα στους χώρους του Μουσείου:

Στην  παρουσίαση των εκθεμάτων συντίθενται η τέχνη της ζωγραφικής και της γλυπτικής, δημιουργώντας διοράματα φυσικού περιβάλλοντος από ντόπιους, κυρίως, καλλιτέχνες.

Μαζί με τα εκθέματα, φιλοξενείται έκθεση γλυπτικής των φοιτητών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Σε ξεχωριστή αίθουσα αναδεικνύεται  και προβάλλεται η τοπική καλλιτεχνική δραστηριότητα (μόνιμη έκθεση ζωγραφικής και γλυπτικής εικαστικών της ευρύτερης περιφέρειας, η οποία ανανεώνεται συνεχώς), καθώς και η παραγωγή  τοπικών προϊόντων από γυναικείους συνεταιρισμούς της περιοχής.

Οργανώνονται εκδηλώσεις, σεμινάρια και συζητήσεις σχετικές με τη θεματολογία του, εκπαιδευτικά προγράμματα, εργαστήρια και διάφορες δράσεις για παιδιά και σχολεία, με την καθοδήγηση ειδικών.

• Έξω στον κοινωνικό χώρο

Οργανώνει τις «Μανιταροδράσεις», ένα πλούσιο πρόγραμμα που περιλαμβάνει:

γιορτή Μανιταριού, εκδηλώσεις μανιταροφαγίας, Μαθήματα μαγειρικής μανιταριών, εξορμήσεις στο βουνό, διοργάνωση «κυνηγιού» τρούφας, σεμινάρια και διάφορα άλλα καλλιτεχνικά δρώμενα.

Όλη αυτή η δραστηριότητα και η φιλοσοφία που τη διέπει με κάνει να πιστεύω ότι απομακρυνόμαστε από την ιδέα των στατικών, αυστηρών, ψυχρών μουσειακών χώρων (των τελευταίων αιώνων) και γυρνάμε στις απαρχές της σημασίας της λέξης.

Ας γίνω πιο σαφής.

Η λέξη «Μουσείον», παράγεται από τη λέξη «Μούσα» και παραπέμπει στις εννέα Μούσες. Στην αρχαιότητα «Μουσείον» λέγεται χώρος αφιερωμένος στη λατρεία των Μουσών, που σημαίνει πως εκεί καλλιεργούνται οι τέχνες, τα γράμματα, η μουσική, η ποίηση, η φιλοσοφία και ο χορός, κάτι σαν σχολείο καθολικής (γενικής) παιδείας. Εξάλλου η λέξη «μουσική» έχει την ίδια ρίζα  και περιλαμβάνει όλες τις τέχνες που βρίσκονται υπό την προστασία των Μουσών, Λυρική ποίηση, Χορό, Γράμματα, Καλλιτεχνία και Επιστήμες, ως μια αδιάσπαστη ενότητα. Έτσι και το Πλατωνικό, «μουσικήν ποίει και εργάζου», θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σαφής δήλωση της σημασίας της τέχνης  στην παιδεία, εφ’ όσον συμφωνούμε ότι η παιδεία έχει στόχο, με τη σύνθεση όλων των κλίσεων, δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων, να αναπτύξει συνολικά την προσωπικότητά του ανθρώπου και να τον ανυψώσει από άτομο σε πρόσωπο με γνώση, κρίση, εσωτερική καλλιέργεια, αλλά και ευαισθησία, ανθρωπιά, κοινωνική συνείδηση.

Επιστροφή των «Μουσών», λοιπόν!

Μουσεία, φορείς πολιτισμού, χώροι παιδείας!