Οι Οάσεις της Ελληνικής Υπαίθρου – Οι μικροί Υγροβιότοποι της Ελλάδας – Μια πρόταση για τη διάδωση και την αξιοποίησή τους
Του Γιώργου Ουρανού, Υδρογεωλόγου
Στη χώρα μας, με τα εκατοντάδες χιλιόμετρα ακτογραμμών και τα εκατοντάδες μεγάλα και μεσαίου μεγέθους ποτάμια, έχουν δημιουργηθεί στις εκβολές τους υγροβιότοποι με πολύ πλούσια χλωρίδα και πανίδα, που μαζί με τις παραλίμνιες εκτάσεις κατατάσσουν τη χώρα μας σε μια από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα της Μεσογείου.
Οι μεγάλοι υγροβιότοποι, είναι γνωστοί και αξιοποιημένοι, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο.
Οι πιο ονομαστοί από αυτούς είναι το Δέλτα του Έβρου, το Πόρτο Λάγος, το Δέλτα του Στρυμόνα, του Νέστου, του Σπερχειού, του Αξιού, οι λίμνες των Πρεσπών, της Βεγορίτιδας, της Κερκίνης, τα Τέμπη, το Φαράγγι του Βίκου, ο Αμβρακικός κόλπος, το Δέλτα του Αλιάκμονα, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, η λιμνοθάλασσα του Κακοτυχίου στην Ηλεία, η τεχνητή λίμνη Πλαστήρα και πολλές άλλες.
Δέκα από αυτούς τους υγροβιότοπους είναι ενταγμένοι και προστατεύονται από τη διεθνή συνθήκη Ramsar .
Υπάρχουν όμως και πολλές δεκάδες μικροί αλλά πολύ αξιόλογοι υγροβιότοποι, σε ολόκληρη την Ελλάδα, που η φήμη τους δεν ξεπερνά τα όρια του Νομού τους ή το πολύ της Περιφέρειάς τους .
Αυτοί στερούνται αφενός αναγνώρισης αλλά και αφετέρου κατοχύρωσης προστασίας από ανθρωπογενείς παρεμβάσεις που μπορεί να τους υποβαθμίσουν ή και να τους καταστρέψουν.
Ακολουθώντας την οδηγία που λέει ότι για να διαφυλάξεις και να προστατεύσεις κάτι οφείλεις να το αναδείξεις, ώστε να τύχει ευρείας δημοσιότητας, και τότε πια θεματοφύλακας καθίσταται η τοπική κοινωνία, γι’ αυτό τον λόγο, πρέπει να γίνουν οι αναγκαίες ενέργειες ώστε και αυτοί οι μικροί υγροβιότοποι να βρεθούν στο προσκήνιο.
Η σπουδαιότητά τους, έγκειται στα σημαντικά περιβαλλοντικά και φυσιολατρικά χαρακτηριστικά που διαθέτει ο κάθε ένας από αυτούς, όπως:
- Το ιδιαίτερο φυσικό τους κάλος που συνδυάζει το υγρό στοιχείο με την έντονη βλάστηση.
- Την ευδοκίμηση σπάνιων φυτών κυρίως υδρόβιων, που δεν φύονται σε άλλες περιοχές.
- Τη διαβίωση σπάνιων ειδών πουλιών, κυρίως αποδημητικών, που παραμένουν για λίγο σ΄ αυτούς, ως ενδιάμεσο σταθμό στο ταξίδι τους προς και από την Αφρική.
- Την διατήρηση της φυσικής ισορροπίας ανάμεσα στα είδη της τοπικής πανίδας, όπως τα ερπετά, τα έντομα, τα υδρόβια ζώα καθώς και τα ψάρια του γλυκού νερού.
Δυστυχώς όμως οι μικρές τοπικές κοινωνίες από μόνες τους δεν διαθέτουν την ισχύ ώστε να καταφέρουν να τους αναδείξουν.
Έτσι όμως διακυβεύεται η διατήρησή τους για όσο καιρό παραμένουν στην αφάνεια και η πολιτεία δεν προχωρά στο να θεσπίσει μέτρα για την προστασίας τους .
Μια πρόταση λοιπόν που θα μπορούσε να διευθετήσει αυτή την παράληψη, θα ήταν το να δημιουργηθεί σε επίπεδο κάθε Περιφέρειας ένα ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΩΝ με πρωτοβουλία ενός Μητροπολιτικού Δήμου της και βέβαια της Γ.Γ. της Περιφέρειας.
Για το κάθε τέτοιο ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΡΟΒΙΟΤΟΠΩΝ, θα μπορεί να δημιουργηθεί ένας φορέας, αφού ήδη υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο βάσει των νόμων 2742Α/1999 &197Α/2002 όπου και βασίστηκε η ίδρυση ανάλογου σχήματος προστασίας και διαχείρισης της λίμνης Κερκίνης.
Το ΔΙΚΤΥΟ ΥΓΡΟΒΙΟΤΩΝ της κάθε Περιφέρειας ή ομάδας Περιφερειών θα συντονίζεται από μια ολιγομελή αντιπροσωπευτική επιτροπή και θα έχει υπεύθυνο κάποιο αιρετό μέλος Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου.
Σαν πρώτες δράσεις, τις οποίες θα μπορούσε να αναπτύξει, το ΔΙΚΤΥΟ θα είναι :
- Το να πρωταγωνιστήσει στο να θεσμοθετηθεί ένα κεντρικό πλαίσιο αναγνώρισης των Περιφερειακών Δικτύων υγροβιότοπων από την κεντρική κυβέρνηση και να δημιουργηθεί το Εθνικό Δίκτυο Περιφερειακών υγροβιότοπων.
- Το να οριοθετηθούν αυστηρά και να κατοχυρωθούν οι υγροβιότοποι ως χώροι ειδικής προστασίας.
- Το να εκπονηθούν σχέδια και τρόποι παρέμβασης για την αξιοποίησή τους.
- Το να υπάρξουν εκδόσεις και ηλεκτρονικές αποτυπώσεις για την ταυτότητα του κάθε υγροβιότοπου.
- Το να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες και έργα ώστε οι χώροι αυτοί να καταστούν επισκέψιμοι αλλά και να αναπτυχθούν περιβαλλοντικές και φυσιολατρικές δράσεις και μάλιστα από τους μαθητές των σχολείων των κοντινών περιοχών.
- Για παράδειγμα, αξίζει να ληφθούν υπόψη οι σπουδαίες εθελοντικές περιβαλλοντικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στη λίμνη της Κερκίνης.
Τέτοιες ιδέες βέβαια υλοποιούνται και μόνον όταν τυχαίνουν και της στήριξης των τοπικών κοινωνιών.
Χρέος των φορέων της κάθε Περιφέρειας ,μιας και όλοι αναζητούν την Περιφερειακή ανάπτυξη, είναι να δείξουν ενδιαφέρον και για αυτό το σημαντικό θέμα.
Εξάλλου, η Περιφερειακή ανάπτυξη από τοπικές δράσεις και πρωτοβουλίες μπορεί να προκύψει. Έτοιμα μοντέλα δυστυχώς δεν υπάρχουν .
Μόνο δημιουργικές πρωτοβουλίες !
