Η συμβολή του Εργαστηρίου Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου στη δημιουργία ερωτηματολογίου για το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών
Των:
Γεώργιος Παπαϊωάννου, Διευθυντής Εργαστηρίου Μουσειολογίας, επικ. καθ. του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Παν/μίου
Παναγιώτης Σαραντίδης, υποψ. διδάκτορας του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Παν/μίου
Οι συνεχόμενες αλλαγές παγκοσμίως σε οικονομικό, τεχνολογικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο καθιστούν αναγκαία την επανεκτίμηση του ρόλου του μουσείου στην κοινωνία. Στην προσπάθεια αυτή είναι σημαντική η διερεύνηση των αναγκών των επισκεπτών του. Η κατανόηση της ψυχολογίας του επισκέπτη και η προσέγγισή του με ενσυναίσθηση αποτελούν ουσιαστικές συνιστώσες που οδηγούν στην ερμηνεία της συμπεριφοράς του και των παραγόντων που την επηρεάζουν. Προκύπτει, επομένως, επιτακτική η ανάγκη της έρευνας για το τι σκέφτεται και τι νιώθει ο επισκέπτης στον μουσειακό χώρο, ώστε να καταστεί εφικτό να σχεδιαστούν ρεαλιστικές και αποτελεσματικές μουσειακές πολιτικές. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται η συνεργασία του Εργαστηρίου Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών, η οποία στοχεύει στην υλοποίηση ενός προγράμματος έρευνας κοινού μέσω ερωτηματολογίου.
Το Εργαστήριο Μουσειολογίας, Προστασίας, Αποκατάστασης και Αξιοποίησης Πολιτισμικών Αγαθών (μνημείων, μουσείων, κ.λπ.) ιδρύθηκε το 2015 και ανήκει στο Τμήμα Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Μουσειολογίας του Ιονίου Πανεπιστημίου. Διευθυντής του εργαστηρίου είναι ο επίκουρος καθηγητής κ. Γεώργιος Παπαϊωάννου. Το εργαστήριο καλύπτει διδακτικές και ερευνητικές ανάγκες, οργανώνει επιστημονικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις. Διεξάγει ερευνητικά προγράμματα και στοχεύει στην εφαρμοσμένη έρευνα και στη συνεργασία με μουσεία, πολιτιστικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Η συνεργασία του Εργαστηρίου Μουσειολογίας με το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων και Μουσείο Μανιταριών ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2016. Με πρωτοβουλία του μουσείου προτάθηκε η δημιουργία ερωτηματολογίου με σκοπό τη διερεύνηση των απόψεων και των προσδοκιών του κοινού του. Το Εργαστήριο Μουσειολογίας αποδέχτηκε την πρόταση. Ειδικότερα, ως επιμέρους στόχοι της έρευνας ορίστηκαν η διερεύνηση της σχέσης των επισκεπτών με το μουσείο, η καταγραφή της συχνότητας των επισκέψεων σε μουσεία γενικότερα, η αναζήτηση των κινήτρων που ωθούν ένα άτομο να επισκεφτεί το συγκεκριμένο μουσείο, η κατανόηση των προσδοκιών του, η καταγραφή της συμμετοχής στις δράσεις του μουσείου, η ανάδειξη των στοιχείων που ικανοποιούν ή δυσαρεστούν κατά την επίσκεψη. Επιπρόσθετα, επιδιώχθηκε η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας του μουσείου τόσο στον επικοινωνιακό τομέα όσο και στους τομείς που αφορούν τη μετάδοση γνώσεων και εμπειριών.
Τη σχεδίαση του ερωτηματολογίου ανέλαβε ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Μουσειολογίας με επιβλέποντα τον επικ. καθ. κ. Γεώργιο Παπαϊωάννου και συντονιστή τον υποψ. διδάκτορα κ. Παναγιώτη Σαραντίδη. Η υποψ. διδάκτορας κ. Αλεξάνδρα Ανδριανού συνέβαλε στη σύνταξη του ερωτηματολογίου. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η συμβολή της διοίκησης και των στελεχών του μουσείου κατά την υλοποίηση της έρευνας, καθώς έχουν δημιουργήσει και διατηρούν κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας και παρέχουν υπηρεσίες, υλικό και πληροφορίες.
Σε πρώτη φάση και πάντοτε σε συνεργασία με τους υπευθύνους του μουσείου ορίστηκαν οι στόχοι και το πλαίσιο της έρευνας κοινού. Στη συνέχεια καθορίστηκε ο πληθυσμός της έρευνας και οι τεχνικές δειγματοληψίας. Δημιουργήθηκε εύχρηστο, μέτριας έκτασης, δομημένο ερωτηματολόγιο με δεκαεννέα ερωτήσεις και γλώσσα δόκιμη, προσιτή στον επισκέπτη. Αναφορικά με τη μορφή των ερωτήσεων επιλέχθηκαν, κατά κύριο λόγο, ερωτήσεις κλειστού τύπου (ερωτήσεις με διαβαθμισμένες σε κλίμακα απαντήσεις, ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής). Συμπεριλήφθηκαν και δύο ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, ώστε να δοθεί στον επισκέπτη η δυνατότητα να εκφράσει τη γνώμη του χωρίς περιορισμούς. Αφού συντάχθηκε το σχέδιο του ερωτηματολογίου, δρομολογήθηκε η πιλοτική φάση εφαρμογής του, κατά την οποία επισημάνθηκαν σημεία προς βελτίωση.
Το ερωτηματολόγιο έρευνας κοινού του μουσείου είναι διαθέσιμο στο κοινό ήδη από τον Δεκέμβριο του 2016. Η έρευνα θα διαρκέσει έναν χρόνο περίπου. Θα ακολουθήσει η συλλογή και καταγραφή των δεδομένων, η επεξεργασία των απαντήσεων και η ανάλυσή τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν θα χρησιμοποιηθούν ως σημεία αναφοράς που θα βελτιώσουν τις υπηρεσίες του μουσείου, θα ενισχύσουν τη σχέση του με το κοινό και θα καθορίσουν τους στόχους του για το μέλλον.
